Het AAIDD-model
De kenmerken van een te onderzoeken persoon worden volgens de Nederlandse Multidisciplinaire Richtlijn Probleemgedrag bij volwassenen met een verstandelijke beperking (Embregts et al., 2019) het beste in kaart gebracht aan de hand van de vijf dimensies uit het AAIDD-model (American Association for Intellectual and Developmental Disabilities). Dit model bevat vier persoonsdimensies, namelijk: verstandelijke mogelijkheden; adaptief gedrag; participatie; en gezondheid. De vijfde dimensie is de context/omgeving van de persoon. Door het functioneren op alle dimensies goed in kaart te brengen wordt een eventuele disbalans tussen de dimensies of binnen een dimensie zichtbaar. Ook kan zichtbaar worden of de ondersteuning goed aansluit op het functioneren op die dimensies.
Figuur: Aangepast AAIDD-model uit Embregts et al., 2019
De plaats van autisme in het AAIDD-model
Autisme hangt samen met het functioneren op alle vier de persoonsdimensies. Dat komt doordat de kwetsbaarheid op bepaalde gebieden (bijvoorbeeld sociale interactie en communicatie) doordringt op alle vier de persoonsdimensies. Zo kan autisme een rol spelen bij een eventuele disbalans tussen de dimensies of in relatie tot de omgeving. Bijvoorbeeld een disbalans tussen sterke verbale vermogens (verstandelijke mogelijkheden) en zwakkere sociale vaardigheden (adaptief gedrag). Denk aan een persoon die fantastisch kan vertellen over zijn hobby, maar niet aanvoelt wanneer dit gepast is.
Het is belangrijk om zowel kenmerken die horen bij de bredere dimensies te onderzoeken als autisme-specifieke kenmerken. Zo wordt duidelijk welke invloed het functioneren op de dimensies heeft op gedrag dat ook past bij autisme . Ook heeft het functioneren op de verschillende gebieden gevolgen voor de context of omgeving van de persoon in kwestie. Aanpassingen in de begeleiding en omgeving zijn dan misschien nodig om aan te sluiten bij zijn of haar behoeften.
Kortom, de gebieden van functioneren die goed onderzocht moeten zijn om diagnostisch onderzoek van autisme te kunnen interpreteren zijn in feite alle vijf dimensies van het model: verstandelijke mogelijkheden, adaptief gedrag, participatie, gezondheid en context.