Samen beslissen over medicatie

Een project in de eerstelijnsgezondheidszorg over het samen beslissen over medicatie bij psychische- en gedragsproblemen

Achtergrond

Bij mensen met een verstandelijke beperking of laaggeletterdheid komen gezondheidsproblemen vaker voor dan bij de gemiddelde bevolking en zij gebruiken ook vaker medicatie. Vooral psychofarmaca worden vaak langdurig gebruikt voor de behandeling van psychische aandoeningen. Ook gedragsproblemen worden vaak met psychofarmaca behandeld, hoewel het bewijs voor de werkzaamheid hierbij ontbreekt. Psychofarmacagebruik heeft echter vaak schadelijke bijwerkingen. Het is daarom belangrijk de voor- en nadelen bij beslissingen rondom het gebruik goed tegen elkaar af te wegen.

Om niet passend psychofarmacagebruik bij cliënten met een verstandelijke beperking of laaggeletterdheid in de eerstelijnszorg te verbeteren, is een systematische medicatiebeoordeling een mooie methode. Maar kan deze ook in de eerstelijnszorg toegepast worden?

• Volwassenen en kinderen met een verstandelijke beperking of laaggeletterdheid wonen veel vaker dan vroeger in de wijk. Ze ontvangen veel vaker dan voorheen hun medische en farmaceutische zorg vanuit de eerstelijnsgezondheidszorg. Beoordeling van hun medicatiegebruik zou dus daar moeten plaatsvinden. Maar onderzoek laat zien dat huisartsen en apothekers zich vaak niet bekwaam voelen in het medicamenteus behandelen van psychische en gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking. Zij geven aan hierbij graag ondersteuning van een arts verstandelijk gehandicapten te willen krijgen.
• Uit onderzoek is gebleken dat begeleiders in de ambulante zorg zich nog onvoldoende bewust zijn van de belangrijke rol die zij kunnen spelen bij medicatiegebruik van hun cliënten. Ook gaven zij aan dat het hen ontbreekt aan kennis op dit gebied.
• Cliënten met een licht verstandelijke beperking, laaggeletterdheid of hun vertegenwoordigers krijgen nu vaak geen informatie van de arts of apotheker over de medicatie die zij voorgeschreven krijgen. Als cliënten wel informatie krijgen, begrijpen ze de informatie vaak niet.

In dit project willen we onderzoeken of een systematische medicatiebeoordeling in de eerstelijnszorg mogelijk is. We willen dit doen door kennis over te dragen en ondersteuning te bieden bij het proces van medicatiebeoordeling, zowel aan huisartsen, praktijkondersteuners, apothekers, begeleiders als cliënten en ouders/vertegenwoordigers. Het doel is om samen tot een goede afweging van medicatiegebruik te komen.

Het onderzoek

Het project bestaat uit een aantal voorbereidende stappen en een interventieonderzoek. In de voorbereidende stappen worden huisartsen, praktijkondersteuneners en apothekers geworven, waarna zij een geaccrediteerde scholing aangeboden krijgen. Tevens worden begeleiders van cliënten met een verstandelijke beperking en psychofarmacagebruik, die zorg krijgen van de Trans ambulant en Icare thuisbegeleiding in het onderzoeksgebied, gevraagd om mee te doen met het onderzoeksproject. Zij krijgen de e-learning over psychofarmacagebruik aangeboden. De e-learning is door het CVBP ontwikkeld samen met Vilans en is bewezen effectief. Cliënten worden voor deelname aan het onderzoek benaderd via de huisarts, praktijkondersteuner of begeleider.

Vervolgens gaat de interventie van start: de medicatiebeoordeling volgens de STRIP methodiek (Boot, et al., 2018). Hierbij wordt de patiënt met zijn/haar wettelijk vertegenwoordiger en indien gewenst de begeleider uitgenodigd door de praktijkondersteuner, huisarts of apotheker voor een medicatiebeoordeling. Tijdens dit consult wordt de farmacotherapeutische anamnese afgenomen, worden effect en bijwerkingen geëvalueerd en worden makkelijk-lezen-medicatiefolders aangereikt en doorgenomen. De apotheker doet de farmacologische analyse. Een arts verstandelijk gehandicapten kan ondersteuning bieden bij de bespreking en/of bij het opstellen van adviezen.

Samenwerking

Het project wordt uitgevoerd door onderzoekers van de Academische Werkplaats Verstandelijke Beperking en Geestelijke Gezondheid. We werken samen met Icare Thuisbegeleiding. Het project wordt uitgevoerd in de provincie Drenthe en grensregio’s met Overijssel, Friesland en Groningen.

Contact

Voor vragen over dit project kunt u terecht bij Josien Jonker (josien.jonker@ggzdrenthe.nl).

Dit project is mede mogelijk gemaakt door subsidie van Espria.